Vào lúc 12 giờ trưa (giờ Rôma, tức 18 giờ, theo giờ Việt Nam) ngày 1 tháng 11 năm 2022, Văn phòng Báo chí Tòa Thánh ra thông cáo cho biết: Giáo hoàng Phanxicô bổ nhiệm linh mục Giuse Bùi Công Trác làm giám mục phụ tá Tổng Giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh, hiệu toà Arsennaria.[1][27] Tin tức này cũng được Tổng giám mục Marek Zalewski, Sứ thần Toà Thánh tại Singapore kiêm Đại diện Tòa Thánh không thường trú tại Việt Nam thông qua linh mục Giuse Đào Nguyên Vũ - Chánh Văn phòng Hội đồng Giám mục Việt Nam thông báo trên trang web của Hội đồng Giám mục Việt Nam.[9] Ngày bổ nhiệm ban đầu được sắp xếp vào ngày 29 tháng 10, cùng công bố với Giám mục Tân cử Giáo phận Thái Bình Đa Minh Đặng Văn Cầu. Tuy vậy, do Tổng giám mục Nguyễn Năng (Giám quản Giáo phận Phát Diệm) đang cử hành mục vụ tại Phát Diệm trong cùng ngày, do đó ngày công bố được đề xuất và thực hiện lùi lại ba ngày và diễn ra vào ngày 1 tháng 11 năm 2022.[8][28][29]

Tin tức được truyền đến [các linh mục] từ Hội đồng Giám mục vào lúc 17 giờ 30 phút chiều cùng ngày.[30] Một buổi cầu nguyện cho giám mục tân cử đã được tổ chức vào cùng giờ thông báo tin bổ nhiệm tại Việt Nam. Trong buổi cầu nguyện, Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng cho biết ông vui mừng vì Giám mục tân cử Giuse đã nhận lời đảm nhận một chức vị khó khăn. Đồng thời, tổng giám mục Năng cũng cho biết ông vui mừng trước tin bổ nhiệm, vì trong một vài năm gần đây, nhiều vị trí giám mục (cả Chính tòa lẫn Phụ tá) đã bị bỏ trống.[31] Tổng giám mục Năng cũng nhận định có lẽ chưa bao giờ Giáo hội Việt Nam rơi vào tình trạng mà thiếu nhân sự như tình hình hiện tại.[32] Giám mục Tân cử Bùi Công Trác bày tỏ niềm cảm tạ hồng ân Thiên Chúa. Ông hứa sẽ cố gắng chu toàn nhiệm vụ và với tư cách phụ tá, ông đặc biệt bày tỏ niềm tôn kính vâng phục với Tổng giám mục Nguyễn Năng trên cương vị mới của mình.[31]

Với việc bổ nhiệm này, giám mục tân cử trở thành giám mục phụ tá thứ hai của Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh,[33] cùng Giám mục Phụ tá Louis Nguyễn Anh Tuấn hỗ trợ mục vụ cho Tổng giám mục Nguyễn Năng, trên một địa bàn có trên 10,4% là tín hữu Công giáo, theo số liệu của Asia News. Theo nguồn tin này, Tổng giáo phận hiện có 700.000 giáo dân, hơn 900 linh mục và 6.000 tu sĩ.[34] Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh được đánh giá là tổng giáo phận năng động nhất của Giáo hội Công giáo tại Việt Nam, theo UCA News.[35] Tiến trình bổ nhiệm bắt đầu từ tháng 5 năm 2021, khi Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng làm đơn xin Tòa Thánh một giám mục phụ tá mới, sau việc Tòa Thánh bổ nhiệm giám mục Louis Nguyễn Anh Tuấn làm Giám quản Giáo phận Hà Tĩnh. Tổng giám mục Năng cũng cho biết hiện ông đang không thể cáng đáng hết các công việc mục vụ của tổng giáo phận một mình được do các công việc rất đa dạng và quan trọng tại tổng giáo phận này.[32]

Khẩu hiệu và huy hiệu

Khẩu hiệu Giám mục của ông là Chúa Kitô đang sống (Christus vivit), trích từ Tông huấn của Giáo hoàng Phanxicô ngày 25 tháng 3 năm 2019. Ông cho biết đây là lời tuyên xưng Đức Tin của ông và là lời nhắc nhớ ông về sứ vụ. Hình ảnh Chiên Vượt Qua được đặt ở vị trí khiên huy hiệu. Hai ký hiệu alpha và omega đại diện cho Chúa Kitô, khởi nguyên và tận cùng, đại diện cho ước muốn rao giảng Tin Mừng cho đến muôn đời. Bông hoa huệ đại diện cho Giuse, đại diện cho thánh bổn mạng của ông, của giáo hội Việt Nam và đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn.[8][36]

Sau khi họp bàn Ban Tư vấn (Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh), Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng công bố quyết định lễ tấn phong giám mục ngày 3 tháng 1 năm 2023 tại Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận Sài Gòn.[8][36] Trả lời phỏng vấn của kênh Truyền thông Hội đồng Giám mục Việt Nam, Giám mục Tân cử cho biết ông tiếp tục kiêm nhiệm chức Giám đốc Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn.[8] Ông cũng dành thời gian trả lời phỏng vấn của báo Công giáo và Dân tộc. Nói về cảm xúc cá nhân với việc được bổ nhiệm, tân giám mục cho biết ông lo lắng vì cho rằng sứ mạng [của một giám mục] vừa cao cả lại nặng nề. Với tư cách giám đốc chủng viện, tân giám mục đánh giá tình hình ơn gọi tu trì có chiều hướng giảm, nhưng hiện tại thì vẫn đủ nhu cầu, tuy chiều hướng suy giảm này thể hiện rõ ràng ở môi trường đô thị. Trả lời câu hỏi về thuận lợi và khó khăn, giám mục tân cử xác nhận, do [Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh] có địa bàn thuộc môi trường đô thị, nên có các thuận lợi và khó khăn nhất định, nhưng đề cao sự vâng phục và cộng tác với giám mục giáo phận. Chia sẻ với các độc giả bài phỏng vấn, giám mục tân cử cho biết chỉ xin lời cầu nguyện từ mọi người, và đề nghị dành tiền dự định mua quà cho ông tặng cho những người khó khăn.[37]

Trước khi chuẩn bị cho buổi lễ truyền chức, giám mục tân cử đã dành thời gian tĩnh tâm tại Đan viện Thánh Mẫu Châu Sơn Đơn Dương, Đà Lạt.[14]

Lễ tấn phong và tạ ơn

Nghi thức Tuyên xưng Đức tin và Tuyên thệ trung thành của Giám mục Tân cử Bùi Công Trác đã được cử hành vào lúc 17g30 chiều, ngày 2 tháng 1 năm 2023 tại Nhà nguyện Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn. Chủ sự nghi thức là Giám mục Giáo phận Long Xuyên Giuse Trần Văn Toản. Tổng giám mục Đại diện Tòa Thánh không thường trú tại Việt Nam Marek Zalewski, Tổng giám mục Nguyễn Năng, 17 giám mục, các linh mục và giáo dân đã tham gia buổi nghi thức này.[29][38]

Thánh lễ Tấn phong Giám mục được cử hành vào lúc 8g30 sáng, ngày 3 tháng 1 năm 2023 tại Trung tâm Mục vụ Tổng Giáo phận Sài Gòn do Tổng giám mục Giuse Nguyễn Năng chủ phong cùng với hai vị phụ phong là Giám mục Louis Nguyễn Anh Tuấn, Giám mục Phụ tá Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh và Giám mục Mátthêu Nguyễn Văn Khôi, Giám mục chính toà Giáo phận Qui Nhơn.[22] Hầu hết các giám mục đương nhiệm tại Việt Nam đều tham gia lễ tấn phong.[29] Cụ thể, ngoài vị chủ phong và hai phụ phong, tham dự lễ còn có Tổng giám mục Marek Zalewski, Đại diện Tòa Thánh không thường trú, Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, nguyên Tổng giám mục Tổng giáo phận Hà Nội, các giám mục, Bề trên, Viện phụ, linh mục, đại diện các đoàn thể Công giáo và thân nhân, ân nhân của giám mục tân cử. Phụ trách giảng lễ là Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn.[39] Hàng nghìn người đã được ghi nhận tham dự lễ truyền chức này. Với việc bổ nhiệm và tấn phong cho hai tân giám mục Đa Minh Đặng Văn Cầu và Giuse Bùi Công Trác, Giáo hội Công giáo tại Việt Nam vẫn còn trống tòa ở bốn giáo phận.[40]

Giám mục Bùi Công Trác đã cử hành lễ khởi đầu sứ vụ giám mục vào sáng ngày 4 tháng 1 năm 2023 tại Nhà nguyện Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn.[41][42] Giám mục Tân cử Bùi Công Trác đã tham dự buổi Tĩnh tâm tháng 1 năm 2023 cùng các linh mục thuộc linh mục đoàn Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh tại Nhà nguyện cổ Trung tâm Mục vụ Tổng giáo phận vào sáng ngày 5 tháng 1 năm 2023. Tham dự buổi tĩnh tâm này còn có Tổng giám mục Nguyễn Năng và Hồng y Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn.[43] Một số thánh lễ tạ ơn khác do Giám mục Giuse Trác cử hành sau đó: tại Nhà thờ Đức Bà Sài Gòn (7 tháng 1)[44], Học viện Thánh Anphongsô thuộc Tỉnh Dòng Chúa Cứu Thế Việt Nam (9 tháng 1)[15], giáo xứ nhà Mẫu Tâm (14 tháng 1) [11] và giáo họ Do Nha (thuộc giáo xứ Tràng Châu, Phủ Lý, Hà Nam, thuộc Tổng giáo phận Hà Nội), quê hương ông cố (5 tháng 3).

Giám mục Bùi Công Trác đã cử hành nghi thức truyền chức lần đầu tiên của mình trong dịp truyền chức cho 13 tân phó tế thuộc Tổng giáo phận Thành phố vào ngáy 13 tháng 1 năm 2023 tại Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn.[45][46]

Mục vụ

Giám mục Bùi Công Trác khẳng định ông không có bất cứ trang mạng xã hội nào, kể cả ứng dụng Zalo. Giám mục Trác xác nhận vấn đề này vì có thực trạng có nhiều thông tin trên các trang mạng sử dụng thông tin [và hình ảnh] của ông để trục lợi.[47]

Trong kỳ họp Hội đồng Giám mục Việt Nam kỳ I-2023, Giám mục Giuse Bùi Công Trác được bầu làm trợ tá Tổng giám mục Giuse Vũ Văn Thiên-Phó Chủ tịch Hội đồng Giám mục về quản trị tài chính của Hội đồng Giám mục Việt Nam.